Thông thường cấu tạo từ vựng tiếng Anh thường có hậu tố, tiền tố (tiếp đầu ngữ), và các gốc từ có nguồn gốc từ tiếng La Tinh và Hy Lạp. Nếu chúng ta biết nghĩa các tiền tố, hậu tố hoặc các gốc từ thì dễ dàng suy luận ra nghĩa của từ tiếng Anh.
Thường nếu biết nghĩa 1 gốc từ thì ta có thể suy luận ra nghĩa 10-20 từ tiếng Anh.
VD từ Ego (gốc La Tinh có nghĩa là cái tôi, bản ngã) thì những từ tiếng Anh có từ Ego sẽ có nghĩa dính dáng đến cái tôi, cá nhân. Chẳng hạn egocentric: ích kỷ, tự coi mình là trung tâm; egoist: người ích kỷ.
Như vậy để năm nghĩa các từ tiếng Anh dễ dàng hơn thì trước tiên cần học nghĩa các từ gốc, tiền tố và hậu tố. Lấy ví dụ tiền tố Aqua có nghĩa là nước. Thì chắc chắn các từ tiếng Anh mà có kết hợp với từ aqua sẽ có nghĩa dính dáng đến nước. VD Aqua-crop: vụ thu hoạch thủy hải sản; Aquatics: những môn thể thao dưới nước; Aquarius: chùm sao Bảo Bình (water bearer).
Để hiểu hơn phương pháp này, tham khảo bài viết của tác giả Nguyễn Văn Hải đăng trên Global Education năm 2004 dưới đây:
Học một biết mười, một phép mầu kỳ diệu!
Bạn đã học tiếng Anh được 3 năm, 5 năm hay thậm chí 10 năm? Bạn thấy thất vọng về khả năng tiếng Anh và vốn từ ít ỏi của mình? Bạn luôn mơ ước gặp được người thầy giỏi và bày cho mình cách học tiếng Anh siêu tốc?
Trên thực tế, không có phương pháp nào là siêu tốc cả. Tuy nhiên, có thể có những con đường ngắn hơn, giúp bạn đạt được hiệu quả nhanh hơn trong quá trình học tập.
Đây cũng chính là cách mà các giáo viên của Global Education luôn áp dụng trong khi dạy ngoại ngữ. Mục tiêu đào tạo Anh ngữ của Global Education là dạy và trang bị cho học viên những gì xã hội yêu cầu và học viên cần chứ không phải dạy những gì mà người thầy biết. Ngoài việc dạy cho học viên hiểu và vận dụng được tốt ngôn ngữ tiếng Anh, giáo viên cần phải trang bị cho học viên các kỹ năng tự học, tự duy tu kiến thức của mình. Nói như lời của GS. Nguyễn Đức Chính, Phó Giám Đốc Đại Học Quốc Gia Hà Nội (nguyên Hiệu trưởng Trường ĐHSPNN): Nhiệm vụ của giáo viên là phải “trang bị cho người học kỹ năng học suốt đời.”
Phương pháp học một biết mười là cách vận dụng các gốc từ của tiếng La tinh và tiếng Hy Lạp trong các cấu tạo từ vựng tiếng Anh. Phương pháp này sẽ giúp các bạn tự trang bị từ vựng cho mình thuộc các chuyên ngành kinh tế, y tế, kỹ thuật, máy tính và đặc biệt là ngôn ngữ
I. Khái niệm về từ nguyên.
Từ nguyên học (etymology) là môn nghiên cứu về cấu tạo, nguồn gốc và sự phát sinh của từ. Khi bạn biết nghĩa của một tiếp đầu tố, hậu tố hoặc gốc từ La tinh và Hy Lạp, bạn có thể hiểu và dễ dàng ghi nhớ hầu hết các từ Tiếng Anh có cấu tạo dựa trên các gốc từ hoặc hậu tố, tiền tố đó.
Một trang web rất nổi tiếng của Mỹ chuyên đào tạo trực tuyến cách vận dụng của gốc từ La tinh và Hy lạp quảng cáo như sau:
“Học một gốc từ và bạn có thể khám phá, suy luận ra nghĩa của 10 từ, 20 từ, hoặc thậm chí hàng trăm từ tiếng Anh. Ví dụ khi học từ ego (gốc La tinh, nghĩa là tôi, cái tôi), bạn sẽ dễ dàng nắm được ý nghĩa của các từ egocentric (cho mình là trọng tâm, ích kỷ), egoist (người ích kỷ), egotist (người tự cao tự đại, người ích kỷ).
Hoặc khi học từ anthropos (gốc Hy Lạp, nghĩa là loài người, nhân loại), bạn sẽ nhanh chóng nhớ được nghĩa của các từ anthropology (nhân chủng học, nhân loại học), misanthropy (tính ghét người, lòng ghét người), anthropoid (dạng người, vượn người), anthropocentrism (thuyết loài người là trung tâm), anthropomorphic (thuyết hình người), anthropophagy (tục ăn thịt người).”
Một ví dụ khác khá đơn giản như sau: Trong từ incredible có thể được phân tích: in (không), cred (tin), ible (có thể), như vậy bạn có thể suy ra từ incredible có nghĩa là: không thể tin được, lạ thường. Rõ ràng phương pháp này khi áp dụng để học từ mới còn mới lạ đối với đa số học sinh, sinh viên của Việt Nam, nhưng kết quả thì hoàn toàn credible (Bạn có thể đoán được nghĩa của từ này không?!)
II. Con đường hiệu quả giúp bạn mở rộng vốn từ vựng của mình
Khi bạn thực sự nắm vững được các quy luật ngôn ngữ và tìm hiểu sâu về các gốc từ của La tinh và Hy lạp trong các cấu tạo tiếng Anh, bạn có thể tiết kiệm được rất nhiều thời gian trong học tập, đặc biệt là đối với các sinh viên chuyên ngành kinh tế, y học, kỹ thuật và máy tính. Hãy tưởng tượng một ngày nào đó, bạn có thể ngồi lướt trên mạng hoặc đọc sách báo chuyên ngành mà không cần sử dụng đến từ điển. Điều đó thật thú vị và cách học cũng thật đơn giản. Mời bạn kiên trì theo các bước sau:
Bước 1. Khởi động với những từ đơn giản
14 từ cơ bản giúp bạn có bước đột phá về khả năng sử dụng từ vựng
14 từ cơ bản này sẽ thực sự giúp ích cho bạn vì chúng bao gồm 20 tiếp đầu tố thông dụng nhất và 14 gốc từ quan trọng nhất. Khi bạn đã ứng dụng được tốt các thành phần cấu tạo nên 14 từ này, bạn sẽ có thể suy luận ý nghĩa của khoảng 14.000 từ trong từ điển dành cho sinh viên đại học và khoảng 100.000 từ trong từ điển lớn. (Trích lời của giáo sư James I. Brown, trường Đại học Minnesota; trong cuốn Programmed Vocabulary, NXB Meredith, New York 1971)
Dưới đây là danh sách 14 từ và cấu tạo của chúng:
precept: pre- và capere [Mặc dù cep, cip, ceiv, ceipt, và ceit là các biến dạng của capere, nhưng dạng thông dụng nhất thường được dùng là cap (Latin: head, chief, get, receive)].
detain: de-và tenere [Biến dạng của tenere là ten, tain, và tin (Latin: hold, grasp, have)].
intermittent: inter-và mittere [Các biến dạng khác bao gồm mitt, mit, miss, mis, và mise(Latin: send, let go, cause to go; throw, hurl, cast)].
offer: ob-và ferre [Gồm các biến dạng fer và lat (Latin: line, bring, carry)].
insist: in-và stare [Các biến dạng của stare là sta, stat, sti, và sist (Greek: standing, stay, make firm, fixed)].
monograph: mono-và graphein [Các biến dạng thông dụng bao gồm graph và gram (Greek: to scratch; write, record, draw, describe)].
epilogue: epi-và legein [Gồm các biến dạng sau: log, logy, logo, logue, và ology (Greek: talk, speech, speak; word)].
aspect: ad-và specere [Gồm có 2 dạng spec và spic (Latin: see, sight, look, appear, behold, and examine)].
uncomplicated: un-, com-,và plicare [Có 11 biến dạng sau: plic, plicat, plicit, pli, ply, plex, ple, pleat, play, ploy, và plicity (Latin: layer, involved]
nonextended: non-, ex-,và tendere [Gồm 3 dạng tend, tent, và tens (Latin: stretch)].
reproduction: re-, pro-,và ducere [Mặc dù duit, duke, duct, duch, và duce là các biến dạng của ducere, nhưng tần suất cao nhất lại rơi vào duc (Latin: lead, leading, bring, take, draw)].
indisposed: in-, dis-,và ponere [Hai dạng thông dụng nhất chỉ dùng 3 ký tự của ponere là pon và pos (Latin: set, place); pound và post ít sử dụng hơn vì chúng có thể dẽ bị nhầm lẫn với post trong nghĩa “after, behind”(sau)].
oversufficient: over-, sub-,và facere [Có các biến dạng fac, fact, fic, feat, feas, featur, và fair (Latin: make, do, build, cause, produce; forming, shaping)].
mistranscribe: mis-, trans-,và scribere [Biến dạng thông dụng scrib, scrip, scrip, và biến dạng ít dùng scriv (Latin: write, record)].
Ngoài ra, trong cuốn Improving Spelling and Vocabulary in the Secondary School, Richard E. Hodges, NXB ERIC, 1982, trang 30. Học giả Richard E. Hodges có nói rằng “Nếu bạn kiểm tra trong số 20.000 từ thông dụng nhất trong tiếng Anh, bạn sẽ thấy 5.000 từ bao gồm các tiếp đầu tố mà trong đó có 80% (khoảng 4.100 từ) chỉ sử dụng 14 tiếp đầu tố sau trong cấu tạo từ vựng”. Sau đó ông đưa ra danh sách các tiếp đầu tố sau:
ab- (away from)
be- (on all sides, overly)
de- (reversal, undoing, downward)
dis-, dif- (not, reversal)
ex- (out of, former)
pre- (before)
re- (again, restore)
un- (do the opposite of)
ad- (to, toward)
com-, con-, co- (with, together)
en-, em- (in, into, to cover or contain)
in- (into, not)
pro- (in favor of, before)
sub- (under, beneath)
Bước 2: Ghi nhớ các gốc từ thông dụng.
(Phần trong ngoặc đơn ghi chú về nguồn gốc của từ và giải nghĩa)
aero-, aer-, aeri- (Greek: air, mist, wind).
aesth-, esth-, aesthe-, esthe-, aesthesio-, esthesio-, -aesthesia, -esthesia, -aesthetic, -esthetic, -aesthetical, -esthetical, -aesthetically, -esthetically (Greek: feeling, sensation, perception).
ampho-, amph-, amphi- (Greek: around, about, both, on both sides of, both kinds).
anti-, ant- (Greek: against, opposed to, preventive; used as a prefix).
astro-, astra-, astr- (Greek: star, star shaped; also pertaining to outer space).
auto-, aut- (Greek: self; directed from within).
bi-, bin-, bino-, bis- (Latin: two, twice, double, twofold; a number used as a prefix).
biblio-, bibli-, bibl- (Greek: book).
bio-, bi-, -bia, -bial, -bian, -bion, -biont, -bius, -biosis, -bium, -biotic, -biotical, -biotic (Greek: life).
cardio-, cardi-, card- (Greek: heart, pertaining to the heart).
chromato-, chromat-, chromo-, chrom-, chro-, -chrome, -chromasia, -chromia, -chromatism, -chromatic, -chromatically, -chromy (Greek: color).
chrono-, chron- (Greek: time).
cine-, cinem-, cinema-, cinemat-, cinemato-, -cinesia, -cinesis, -cinetic, -cinesias, -cineses, -cinetical, -cinetically (Greek: move, movement, set in motion).
-crat, -cracy, -cratic, -cratism, -cratically, -cracies (Greek: a suffix; govern, rule; strength, power).
dactylo-, dactyl-, dactylio-, -dactyl, -dactyla, -dactylia, -dactylic, -dactylism, -dactyloid, -dactylous, -dactyly (Greek: finger, toe).
deca- [DEK uh], dec-, deka-, dek- (Greek: ten; a decimal prefix used in the international metric system for measurements).
demo-, dem-, demio-, -demic, -deme, -demically (Greek: people).
dermo-, derm-, derma-, dermato-, dermat-, -derm, -derma, -dermatic, -dermatous, -dermis, -dermal, -dermic, -dermoid, -dermatoid (Greek: skin).
dyna-, dyn-, dynamo-, -dyne, -dynamia, -dynamic (Greek: power, strength, force, mightiness).
dys- (Greek: bad, harsh, wrong; ill; hard to, difficult at; slow of; disordered; used as a prefix).
eco-, oeco-, oec-, oiko-, oik- (Greek: house, household affairs [environment, habitat], home, dwelling; used in one extensive sense as, “environment”).
endo-, end- [before vowels or “h”] (Greek: within, inside, into, in, on, inner; used as a prefix).
epi-, ep- [before vowels or “h”] (Greek: above, over, on, upon; besides; in addition to; toward; among; used as a prefix).
ergo-, erg- (Greek: work). Also: urg-, [erg-], -urgy, -urgia, -urgical, -urgically, -urgist, -urge (Greek: work).
etym- (Greek: truth, true meaning, real [the root meaning, true meaning or literal meaning of a word]).
eu- (Greek: good, well, normal; happy, pleasing; used as a prefix).
ex- (e-, ef-). (Latin: [out of, from]; [upward]; [completely, entirely]; [to remove from, deprive of]; [without]; [former]; used as a prefix). Also: ex-, ec-, e- (Greek: out of, out, outside; away from; used as a prefix).
geo-, ge- (Greek: earth, world).
glotto-, glot-, -glott (Greek: tongue; by extension, “speech, language”). Also: glosso-, gloss- (Greek: tongue; language, speech).
grapho-, graph-, -graph, -graphy, -grapher, -graphia (Greek: to scratch; write, record, draw, describe).
gymno-, gymn- (Greek: naked, uncovered; unclad).
gyno-, gyn-, gynaeco-, gyneco-, gyne-, -gynia, -gynic, gynec-, -gynist, -gynous, -gyny (Greek: woman, female).
helio-, heli- (Greek: sun).
hemi- (Greek: half).
hetero-, heter- (Greek: different, other, another, unlike; used as a prefix).
hippo-, hipp- (Greek: horse).
homo-, hom- (Greek: same, equal, like, similar, common; one and the same).
hydro-, hydra-, hydr-, hyd- (Greek: water).
hyper-, hyp- (Greek: above, over; excessive; more than normal; abnormal excess [in medicine]; abnormally great or powerful sensation [in physical or pathological terms]; highest [in chemical compounds]; used as a prefix).
hypo-, hyp- (Greek: under, below, beneath; less than; too little; deficient, diminished; used as a prefix).
icono-, icon- (Greek: image, likeness; sacred or holy image).
-itis (Greek: a suffix; inflammation, burning sensation; by extension, disease associated with inflammation).
kilo- [KIL oh or KEEL oh], kil- (Greek: one thousand; a decimal prefix used in the international metric system for measurements).
kine-, kin-, kino-, kinesio-, kinesi-, kineto-, kinet-, -kinesia, -kinesis, -kinetic, -kinesias, -kineses, -kinetical, -kinetically (Greek: move, set in motion; muscular activity). Also: cine-, cinem-, cinema-, cinemat-, cinemato-, -cinesia, -cinesis, -cinetic, -cinesias, -cineses, -cinetical, -cinetically (Greek: move, movement, set in motion).
-latry, -olatry, -later, -olater, -latress, -olatress, -latria, -latrous, -olatrous (Greek: a suffix; worship; excessively, fanatically devoted to someone or something; “service paid to the gods”).
litho-, lith-, -lith, -lithic, -lite, -liths, -lites (Greek: stone, rock).
logo-, log-, -logia, -logical, -logism, -logician, -logian, -logist, -logy, -logue (Greek: talk, speech, speak; word).
macro-, macr- (Greek: large, great; long [in extent or duration]; enlarged, or elongated, long).
-mania, -maniac, -maniacal, -manic, -manically, -maniacally (Greek: mental disorder).
mega- [MEG uh], meg- (Greek: large, great, big, powerful; a decimal prefix used in the international metric system for measurements).
meter-, metro-, metr-, -metrical, -metrically, -metron, -metric, -metrist, -meters, -metry, -metre (Greek: measure).
micro-, micr- (Greek: small, tiny; a decimal prefix used in the international metric system for measurements).
miso-, mis- (Greek: hate, hater, hatred; used as a prefix).
mne-, mnem-, mnemon-, mnes-, -mnesia, -mnesiac, -mnesic, -mnestic (Greek: memory, to remember).
mono-, mon- (Greek: one, alone, single; a number used as a prefix).
morpho-, morph-, -morphous, -morphically, -morphia, -morphosis, -morphously, -morphy, -morphic, -morphism (Greek: shape, form, figure, appearance).
naus-, nau- (Greek: ship, sailor).
neo-, ne- (Greek: new, recent, current, young).
odonto-, odont-, odon-, -odont, -odonic, -odontic, -odontia, -odontoid (Greek: tooth, teeth).
-oid, -oidal, -oidism, -ode (Greek: a suffix; like, resembling, similar to, form).
oligo-, olig- (Greek: few, small; abnormally few or small; used as a prefix).
onomato-, onoma-, onomo-, onom-, ono- (Greek: name; word).
ortho-, orth- (Greek: right, straight, correct, true; designed to correct).
pachy-, pacho-, pach- (Greek: thick, dense; large, massive).
pedo-, paedo-, ped-, paed-, paido-, paid- (Greek: child).
The British tend to use “paed-” while those in the United States tend to use “ped-”. Remember that the Greek ped- means “child” while the Latin ped- means “foot”. Don't confuse this Greek element with another Greek pedo- that means “ground, soil, earth”.
pan-, panto-, pant- (Greek: all, every).
patho-, -path-, -pathia, -pathic, -pathology, -pathetic, -pathize, -pathy (Greek: feeling, sensation, perception, suffering, [in medicine, it usually means “one who suffers from a disease of, or one who treats a disease”]).
peri- (Greek: around, about, near, enclosing; used as a prefix).
petro-, petr-, peter- (Greek: stone, rock).
phago-, phag-, -phag, -phage, -phagic, -phagia, -phagism, -phagist, -phagous (Greek: eat, consume).
philo-, phil-, -phile, -philia, -philic, -philous, -phily, -philiac, -philist, -philism (Greek: love, loving, friendly to, fondness for, attraction to, strong tendency toward, affinity for).
Note: under some circumstances, -philia means “unwholesome-sexual attraction” to something or someone, as in pedophilia (paedophilia).
-phobia, -phobias, -phobe, -phobiac, -phobist, -phobic, -phobism, -phobous; phobo-, phob- (Greek: fear, extreme fear of, morbid fear of, excessive fear of, irrational fear or terror of something or someone; however, sometimes this Greek element means a strong dislike or hatred for something).
Noun endings are formed with -phobia and -phobe; while adjectives end with -phobic.
phono-, phon-, -phone, -phonia, -phonic, -phonetic, -phonous, -phonically, -phonetically, -phony (Greek: phone; sound; voice).
photo-, phot-, -photic, -phote (Greek: light).
pneumo-, pneum-, pneumono-, pneumon- (Greek: lung [breath]).
podo-, pod-, -poda, -pod, -pode, -podium, -podia, -podial, -podous, -pody (Greek: foot, feet).
polis-, polit-, poli- (Greek: city; method of government).
poly- (Greek: many, much; too many, too much, excessive; often used as a prefix).
Don’t confuse this poly- with the next -poly that means “to sell”.
-poly, -pole, -polism, -polist, -polistic, -polistically (Greek: used as a suffix; sale, selling; one who sells; pertaining to selling).
Don’t confuse this element with the previous poly- that means “many”.
pro-, por- (Greek > Latin: used as a prefix).
1 before
2 forward
3 for, in favor of
4 in front of
5 in place of, on behalf of
pseudo-, pseud- (Greek: false, deception, lying, untrue, counterfeit; used as a prefix).
psycho-, psych-, -psyche, -psychic, -psychical, -psychically (Greek: the mind or the mental processes).
Etymologically, this element includes such meanings as, breath, life, soul, spirit, mind, and consciousness.
pyro-, pyr- (Greek: fire, burn; and sometimes “fever”; heat, produced by heating).
sarco-, sarc-, -sarcous, -sarc, -sarcoma, -sarcomatous, -sarcomatoid (Greek: flesh, meat).
sauro-, saur-, -saurus, -saurid, -saur, -sauria, -saurian (Greek: lizard).
scopo-, scop-, scept-, skept-, -scope-, -scopy, -scopia, -scopic, -scopist (Greek: see, view, sight, look at, examine).
seismo-, seism-, -seism, -seisms, -seisma, -seismically, -seismical, -seismal, -seismic (Greek: shake, earthquake [move to and fro’; to shake, move violently]).
soma-, som-, somat-, somato-, -soma, -some, -somus, -somia, -somic, -somal, -somite, -somatous, -somatia, -somatic (Greek: body; mass).
sopho-, soph-, sophic, -soph, -sopher, -sophy, -sophical, -sophically, -sophist (Greek: wise, wisdom; knowledge).
stereo-, stere- (Greek: solid, firm, hard; three-dimensional).
syn-(sy-, sym-, syl-, sys-). (Greek: together, with, along with).
By extension, syn- may also mean: together, with; united; same, similar; at the same time.
tacho-, tach-, tachy- (Greek: fast, speed, swift, rapid).
techno-, techn-, tect-, -technic[s], -technique, -technology, -technical, -technically (Greek: art, skill, craft; techne, art, skill, craft; tekton, “builder”).
tele-, tel-, telo-, -telic, -telical (Greek: far away, far off, at a distance).
Don’t confuse this tele- with the teleo- that means “end, last”.
thanato-, thanat-, thanas-, -thanasia, -thanasic (Greek: death, dead).
theo-, the-, -theism, -theist, -theistic (Greek: God, god, deity, divine).
therap-, -therapeutic[s], -therapeutically, -therapy, -therapies, -therapist (Greek: heal, cure; treatment; service done to the sick, a waiting on).
thermo-, therm-, thermi-, -thermia, -therm, -thermal, -thermic, -thermous, -thermy (Greek: heat).
toxico-, toxic-, toxi-, tox-, toxin-, -toxically, -toxaemia, -toxemia, -toxaemic, -toxemic, -toxical, -toxy, -toxis, -toxicosis, -toxism, -toxia, -toxin, -toxicity (Greek: poison).
xeno-, xen- (Greek: foreign, foreigner, strange, stranger; and by extension, guest).
The “x” in xeno- is pronounced “z”; “zeno”. Greeks are said to have considered any stranger a “guest” and modern Greek includes xenodocheion a “guest house” or “house for guests” or its modern version of “hotel”.
xero-, xer-, xir- (Greek: dry).
zoo-, zo-, -zoic, -zoid, -zoite, -zoal, -zonal, -zooid, -zoon, -zoa, -zoan (Greek: animal; living being; life).
a-, ab-, abs- (Latin: from, away, away from; used as a prefix).
This prefix is normally used with elements of Latin and French origins (abs- usually joins elements beginning with c, q or t).
The form ab- is regularly used before all vowels and h; and it becomes a- before the consonants m, p, and v. The prefix apo- has similar meanings.
ad- (Latin: to, a direction toward, addition to, near; used as a prefix).
ad- appears before vowels and before the consonants d, h, j, m, and v:
agri-, agrio- (Greek > Latin: fields).
“Wild, savage; living in the fields” through Latin, ager, agri.
amat-, amor-, am- (Latin: love, loving; fondness for).
ami-, amic- (Latin: friend).
ambi-, amb- (Latin: both, on both sides; around, about).
ambul-, ambulat-, -ambulate, -ambulating, -ambulation -ambulator, -ambulatory, -ambulant, -ambulic, -ambulism, -ambulist (Latin: walk, take steps, move around; from “to wander, to go astray”).
anima-, anim- (Latin: animal life; breath; soul; mind).
Anima- is “a living being” from a Latin form meaning, “of air, having a spirit, living”, which in turn comes from another form meaning, “breath of air, air, soul, life”.
anni-, annu-, enni- (Latin: year, yearly).
ante-, anti-, ant- (Latin: before, in front of, prior to, forward; used as a prefix).
Compare this element with anti-, meaning “against”. Anti-, with the meaning of “before”, is found in very few words, such as: “antipasto” (from Italian). and “anticipate” with its various forms, plus a few scientific terms.
aqua-, aquatic-, aqui-, aqu-, -aquatically, aque-, -aqueous (Latin: water).
audio-, aud-, audi-, audit- (Latin: hearing, listening, perception of sounds).
bene-, ben-, beni- (Latin: good, well) and bon- (Latin: good).
brevi-, brev- [brie-, bri-] (Latin: short).
cand-, can-, cend- (Latin: glow; white).
capit-, capt-, ceps-, chapt-, chef, cip-, -cup- (Latin: head, leader, chief, or first).
carno-, carn-, carne-, carni- (Latin: flesh, meat).
celer- (Latin: fast, speed, swift, rapid).
centi-, cent- (Latin: hundred; a decimal prefix used in the international metric system for measurements).
This prefix is used in the metric [decimal] system as, one-hundredth [U.S.] and hundredth [U.K.], and denotes 1/100th of a unit or 10-2 [0.01]. The metric symbol for centi- is c.
-cise, -cis, -cide (Latin: a suffix; to cut, cut).
-cide, -cides, -cidal (Latin: a suffix; kill, killer; murder, to cause death, slayer; cutter; “to cut down”).
Don’t confuse this element with the another -cide that means “to cut”; although -cide, “death”, is related to -cise, -cide, “to cut down”.
circum- (Latin: around, about, surrounding, on all sides; literally, “in a circle”).
com- [co-, cog-, col-, con-, cor-] (Latin: together, with; used as a prefix).
contra-, contro-, counter, contre- (Latin: against, opposed to, opposite, contrary; used as a prefix).
cor-, cord-, cour- (Latin: heart).
corp-, corpor-, corpus- (Latin: body).
cred-, credit-, creed- (Latin: believe, belief, faith, confidence, trust).
cura-, cur- (Latin: heal, cure [care for, give attention to, to take care of]).
cur(r).-, curs-, -course (Latin: run, go).
dei-, div- (Latin: God, god [deity, divine nature]).
adieu (French): Goodbye (literally, “I commend you to god.”).
dento-, dent-, denta-, dentino-, denti-, dentin- (Latin: tooth, teeth).
dic-, dict- (Latin: talk, speak, say, tell, declare).
digit (Latin: finger, toe).
dor-, do-, don- (Greek > Latin: gift).
dorm-, dormi- (Latin: sleep, sleeping).
duo-, du- (Latin: two; a number used as a prefix).
duc-, -duce, -duct, -ducent, -ductor, -duction, -ductive, -ducer, -ducement, -ducation (Latin: lead, leading, bring, take, draw).
equ-, equi- (Latin: same, equal, similar, even).
ex- (e-, ef-). (Latin: [out of, from]; [upward]; [completely, entirely]; [to remove from, deprive of]; [without]; [former]; used as a prefix).
extra-, extro- (Latin: beyond, outside, on the outside, outward, external; used as a prefix).
fac-, fact-, feas-, -feat, -fect, -feit, -facient, -faction, fic-, -fy, facil- (Latin: make, do, build, cause, produce; forming, shaping).
fid-, fidel- (Latin: believe, belief, trust, faith).
fin- (Latin: end, last, limit, boundary, border).
flagr- (Latin: fire; burn, blaze).
fluct-, flucti-, -flux, flu- (Latin: flow, wave).
fortu-, fortun- (Latin: chance, fate, luck).
frag-, frang-, fract-, fring- (Latin: break).
fug-, -fuge, -fugit (Latin: drive away, flee, fly, run away).
grad-, -grade, -gred, -gree, -gress (Latin: walk, step, take steps, move around; walking or stepping).
grav-, griev- (Latin: heavy, weighty).
habili-, habil- (Latin: clothe, clothing; that which may be easily handled, suitable, fit, proper).
ign-, igni-, ignis- (Latin: fire, burn).
inter- (Latin: between [also: among, mutually, together]; used as a prefix).
intra- (Latin: within, inside, on the inside; used as a prefix).
jet-, -ject, -jecting, -jected, -jection, -jector, -jectory; jac- (Latin: throw, send, fling, hurl, cast; gush; spurt).
junct-, jug- (Latin: join, unite, yoke).
lav-, lava-, lavat- (Latin: wash, bathe).
linguo-, lingu-, lingua-, -linguist, -linguistic, -linguistical, -linguistically (Latin: tongue, language).
luco-, luc-, luci-, lux, -lucence, -lucent (Latin: light, shine).
locu-, loc- (Latin: talk, speak, say, word, speech).
lumen-, lumin-, lum- (Latin: light, shine; source).
luna-, luni-, lun-, lunu- (Latin: moon, light, shine).
magni-, magn- (Latin: large, big, great).
mal-, male-, mali- (Latin: bad, badly, harsh, wrong; ill; evil; abnormal, defective).
This combining form has no etymological connection to “male”, meaning “man” or “masculine”; despite what some women may think.
manu-, man-, mani- (Latin: hand).
medio-, medi- (Latin: middle).
migr-, migrat- (Latin: wander, moving).
milli- [MIL i], mille-, mill-, mili- (Latin: thousand; a decimal prefix used in the international metric system for measurements).
In the metric [decimal] system, milli- denotes 1/1 000 of a unit, thousandth [U.S.] and thousandth part [U.K.]; 10-3 [0.001] The metric symbol for milli- is m.
mini-, minor-, minut-, minu- (Latin: small, little).
miss-, -miss, -mis-, -mit, -mitt- (Latin: send, let go, cause to go; throw, hurl, cast).
mort-, mor-, mori- (Latin: death, dead).
multi-, mult- (Latin: many, much; used as a prefix).
nom-, nomen-, nomin-, -nomia, -nomic (Latin: name).
Don’t confuse this element with the Greek nomo- that means “law”.
non- (Latin: nothing, not).
novo-, nov-, novi- (Latin: new, recent; used as a prefix).
omni-, omn- (Latin: all, every).
pac-, peac-, peas- (Latin: peace, calm).
pari-, par- (Greek: same, equal, equality, equal value). and peer, pair (Latin: same, equal, similar).
pass-, pati- (Latin: suffering, feeling; enduring).
ped-, pedi-, -pedal, -ped, -pede, -pedia (Latin: foot).
petro-, petr-, petri-, peter- (Greek > Latin: stone, rock).
port-, portat- (Latin: carry, bring, bear).
port- (Latin: door, gate, entrance, harbor).
poten-, pot-, poss-, -potent, -potence, -potency, -potential (Latin: power, strength, ability).
pre- (prae-) (Latin: before [both in time and place]; used as a prefix).
pro-, por- (Greek > Latin: before; forward; for, in favor of; in front of; in place of, on behalf of; used as a prefix).
quir-, quisit-, quis-, que-, quer-, quest-, -quirement, -quirable, -quisition, -quisitive (Latin: ask, seek).
re-, red- (Latin: back, backward, again; used as a prefix).
retro-, retr- (Latin: back, backward, behind; used as a prefix).
rupt-, -rupting, -ruption (Latin: break, tear, rend; burst).
sana-, sani-, san- (Latin: healthy, whole; by extension: cure, heal, take care of).
sci-, -science, -sciently, -scientific, -scientifically, -scient, -sciently (Latin: know, learn, knowledge).
scrib-, script-, -scribe, -scription, -scriptive (Latin: write, record).
sec-, seg-, -sect, -section, -sectional (Latin: to cut).
semi- (Latin: half, partly, twice; used as a prefix).
senso-, sens-, sensi-, sensori-, sent- (Latin: feeling, sensation, perception through the senses, be aware, discern by the senses).
sed-, sedat-, -sid, -sess (Latin: sit).
sol-, soli-, solo- (Latin: sun).
soli-, sol- (Latin: one, alone, only).
solv-, -solu-, solut-, -sol, -soluble, -solubility, -solvent (Latin: loosen, dissolve; untie, set free).
sono-, son-, sona-, -sonous, -sonic, -sonically (Latin: sound).
spec-, spic-, spect-, spectat-, spectro- -spectr, -spectful, -spection, -spective (Latin: see, sight, look, appear, behold, and examine).
spiro-, spir-, spira-, spirat-, -spire, -spiring, -spiration, -spirational (Latin: breath of life, breath, breathing, mind, spirit, courage, “soul”).
stato-, stat-, sta-, -static, -stasi, staso-, -stasis, -stasia, -stacy, -stitute, -stitution, -sist, -stasic, -stit- (Greek: standing, stay, make firm, fixed).
stell- (Latin: star).
stru-, struct-, -structure, -struction, -structive (Latin: build, construct, place together, arrange).
sub- (Latin: under, below [suc-, suf-, sug-, sum-, sup-, sur-, sus-]; used as a prefix) andsubter- (Latin: under, beneath, secretly, less than; formed from sub-; used as a prefix).
Don’t confuse the sur- in this element with the sur- in super-. Note: sub- regularly means “under”, but it often changes its form as it retains its meaning:
super-, supra-, sur- (Latin: above, over, more than; excessive).
Sur- is a form of super- formed through the French and shouldn’t be confused with another assimilated sur- form that comes from sub- and means: “under, below, beneath”. In some words, super- is amplified to mean: “on top of; higher in rank or position than; superior to; greater in quality, amount, or degree than others of its kind; to a degree greater than others of its kind; to a degree greater than normal; extra, additional”.
tempo-, tempor- (Latin: time, occasion).
Don’t confuse this tempo- element with other words that refer to the temples, such as the flattened sides of the forehead or the buildings used for religious worship or services. They simply have no connection.
ten-, tent-, tin-, -tain, -tainment, -tenance, -tinence (Latin: hold, grasp, have).
trans-, tran-, tra- (Latin: across, through, over, beyond, on the far side of; used as a prefix).
Don’t confuse the tra- in this element with another tra- in “drag” or “draw”. Trans- becomes tra- before the consonants -d, -j, -l, -m, -n, and -v.
ultra-, ult- (Latin: beyond, on the other side; excessive, to an extreme degree).
uni-, un- (Latin: one, single; a number used as a prefix).
vaga-, vag- (Latin: wander, move around).
veloci-, veloc-, velo- (Latin: fast, speed, swift, and rapid).
veri-, ver- (Latin: true, truth, real, truthfulness).
verg-, -vergent, -vergence (Latin: bend, curve, turn, tend toward, incline).
vers-, vert-, -verse, -version, -version, -versation, -versary, -vert, vort-, vors- (Latin: bend, turn).
via- [-vey, -voy-] (Latin: way, road, path).
vid-, video-, vis-, -vision, -visional, -visionally, visuo-, vu- (Latin: see, sight, view, look, perceive).
vir-, viri-, virtu-(Latin: man, manliness; manhood; husband).
vita-, vito-, vit- (Latin: life, living, pertaining to life, essential to life).
voc-, voca-, vocat-, -vocation, -vocative, -vocable, vok-, -voke (Latin: call, talk, speak, say, voice, word).
volen-, volunt-, voli-, vol- (Latin: will, free will, free choice; wish, personal desire).
volv-, volu-, -volve, volut-, -volute, -volution (Latin: bend, curve, turn, twist, roll).
vor-, vora-, -vore, -vorous, -vores, -vora, -vory (Latin: eat, consume, devour).
(Adapted from Lexfile International, October 5th 2001)
Bước 3: Phép thử
Hãy tự mua cho mình một cuốn từ điển tốt và ngồi làm các phép thử. Ví dụ đối với gốc từ aqua, hãy tra tất cả các từ bắt đầu bằng aqua trong từ điển xem chúng có nghĩa gì liên quan đến “nước” không, bạn sẽ thấy thực sự ngạc nhiên khi tự mình khám phá ra quy luật cấu tạo và ý nghĩa của từ vựng trong tiếng Anh. Nhớ là bạn phải kiên trì đấy.
Bước 4. Luyện tập
Bước này rất quan trọng, vì chỉ có luyện tập mới có thể giúp bạn có được sự thành công. Nên thường xuyên đọc sách báo và cố gắng đoán nghĩa mỗi khi bạn gặp từ mới. Bằng cách này, bạn sẽ từng bước vận dụng được các gốc từ mình vừa học và rèn luyện được kỹ năng nhận biết ý nghĩa trong các từ tiếng Anh được cấu tạo từ gốc La tinh và Hy lạp. Chúc bạn thành công.
Một số trang web học tiếng Anh sưu tầm (ko rõ còn available hay ko)
www.1-language.com
www.a4esl.org
http://AD.Walker.org/listening.htm
www.antimoon.com (môn nghe hiểu)
www.askoxford.com
www.better-english.com/exerciselist.html
www.churchillhouse.com/english
www.easyenglish.com
http://elc.polyu.edu.hk/cill/default4.htm
www.english2u.com
www.netsurflearning.com
www.english-at-home.com
www.englishclub.net
www.englishforum.com/00
www.englishlearner.com
www.english-zone.com/index.php
www.esl.about.com
www.eslbee.com (môn viết)
www.esl-lab.com (môn nghe hiểu)
www.eslus.com/eslcenter.htm
www.idiomsite.com
www.iei.uiuc.edu/free.html
www.international.ouc.bc.ca/pronunciation
www.manythings.org
owl.english.purdue.edu (môn viết)
www.phrases.org.uk
www.readingmatrix.com
repeatafterus.com (môn nghe hiểu và phát âm)
www.soundsofenglish.org (môn phát âm)
www.the-bus-stop.net (bài hát cho trẻ em bằng tiếng Anh)
www.teflgames.com (trò chơi bằng tiếng Anh)
www.tolearnenglish.com
www.ucl.ac.uk/internet-grammar
www.vocabulary.com
http://webs.wichita.edu/ielc-lab/wnr (môn nghe hiểu)
www.wordsmith.org/awad/index.html
www.wordwizard.com
http://world.englishclub.com/vietnam.index.html
